نشانه ای از هنر ایرانی در هر فرش دستباف دیده می شود و این نوع فرش در خیلی از شهرهای جهان طرفدار دارد. در تقسیم بندی هفتگانه هنر جهان، نامی از فرش به چشم نمی خورد و فرش جایگاهی ویژه ای در هنر جهان ندارد. اما فرش ایرانی، یکی از اصیل ترین زمینه های هنری این کشور است. فرش برداشت ایرانی از هستی است که زمین را به تمثیلی از آن می آراید.

فرش ایران که عموما جلوه گاه فردوس برین یا باغ های بهشت ایرانی بوده است، حال و هوا و آرامش معماری ایرانی را با خود به همراه داشته اند. استفاده از رنگ هایی چون فیروزه ای، لاجوردی، کهربایی و قرمز ایرانی و صدها رنگ منحصر به فرد دیگر که سرچشمه از کاشی کاری ایران و تنوع رنگ خاک های این کشور دارند، با لطافت ابریشم و پشم گوسفندان عشایر، عمیقا با فرهنگ این کشور پیوند خورده است. نشانه ای از هنر ایرانی در فرش دستباف تمام شهرها دیده می شود و در دنیای نمادشناسی نیز، هر فرش مانند کتابی قابل خوانش است و داستانی را در

 

خود جای داده است. در فرش ایرانی، بته، سروی است که باد بر آن وزیده و تارک آن خمیده است.

تمام فرش های دستباف ایرانی دارای سرنوشت و قصه خاص خود هستند و می توان در قصه آن ها عشق و اصالت را یافت. در ایران امروز که فرش از مقام یک اثر هنری خارج شده و در جایگاه یک کالای تجاری قرار گرفته و متولی فرش دیگر نه هنرمندان بلکه تجار اند، بته گالری، در قلب شهر تورنتو، با پروژه فرش سعی در گردهم آوردن هنرمندان فرش ایرانی دارد.

هنرمندانی که پیشینه فرش را به خوبی مطالعه کرده اند و با الهام از رنگ و نقشه های پیشینیان، هنر مدرن خود را خلق می کنند و با زندگی پرهیاهوی این دوران تطابق می دهند تا جای خود را در تمام دنیا باز کنند تا فرصتی برای عرض اندام در هنر جهان داشته باشند.

فرش ها را به رج می بندد و به دارکشی می کنند تا... داستان هر فرش شاید شبیه داستان زندگی ما انسان‌ها باشد. فرش‌ها نیز دارای سرنوشتی هستند که طراح و گرافیست آن را خلق می‌کند. از نظر من طرح هر فرش سرنوشت آن است که به دست بافنده‌ها شکل و نقش می‌گیرد و تشکیل می‌شود. تشکیل سرنوشت هر فرش را رج بافی می‌نامند و رج بافی در اصطلاح یعنی؛ گره زدن تارها و آمیختن پود به آن‌ها. درست شبیه گره خوردن زندگی ما با اتفاقات و آمیختن ما با سراشیبی و سربالایی‌های زندگی.

دارکشی برای بازگشت از انحراف

در روند تبدیل یک نقش به یک فرش دستباف مرحله‌ای وجود دارد به نام، دارکشی. شاید بتوان این مرحله را نیز به زندگی انسان و کش و قوس‌های آن شباهت داد: بیشتر قالی‌ها روی دار وقتی که رج به رج بافته می‌شوند و بالا می‌روند ممکن است کمی از مسیر و قالب خود انحراف پیدا کرده و جابه‌جا شوند. درست مانند مسیر زندگی ما انسان‌ها که ممکن است گاهی از مسیر درست خود منحرف شود. اما در نهایت باید به راه درست بازگشت و فرش‌ها نیز این را می دانند که در نهایت راه کج به جایی نخواهند رسید. زمانی که رج بافی فرش های دستباف بر روی دار قالی به انحراف کشیده می‌شوند، چاره‌ای جز دارکشی نیست. به طور کلی دارکشی در صنعت قالی بافی یعنی؛ مرحله‌ای که در آن فرش‌های بافته و پرداخت شده که گاهی ممکن است از حالت اصلی خود انحراف پیدا کرده و کج شده باشند با دارکشی دقیقاً به شکل و چارچوب چهارضلعی منظم خود برمی‌گردند.

نجات فرش ها

حال در این قسمت یک سوال مطرح می‌شود: دارکشی چگونه باعث توقف روند انحراف و اصلاح فرش‌ها می‌شود؟ نخ‌های منعطف فرش به وسیله دستگاه دارکشی و دقت و محاسبه اساتید این فن آنقدر کشیده می‌شوند تا فرش فرم و قالب اصلی خود را پیدا کند. برای این کار فرش چند روزی در دستگاه می‌ماند تا فرم و قالب جدید در جای خود تثبیت و همیشگی شود.

اصالت فرش دستباف ایرانی