فرش اردبیل
نوشته شده توسط : سارا موسوی

بافت فرش در اردبیل سابقه طولانی دارد. در دوران صفویه مانند بسیاری دیگر از مراکز بافندگی، قالی بافی در آن در اوج کمال بوده و در دوران قاجاریه پایین ترین دوره حیات خود را طی کرده است.
نزدیک به یک صد سال قبل بود که این صنعت در آن به مقیاس محدودی شروع به نشو و نما کرد. بافنده های اردبیلی در این زمان و بخصوص در هنگام جنگ جهانی دوم که فرش بافی در شیروان و سایر مناطق بافندگی قفقاز در حال توقف بود با اقتباس از طرح های بسیار موفق قفقازی و هم چنین نقش های زیبای تبریز از جمله طرح هراتی مشایخی، گلدانی، ظل السلطانی و ترنجدار شیخ صفی با پیروی از روش های متداول بافت در آذربایجان از قبیل استفاده از گره ترکی، چله کشیده شده، تار و پود پنبه ای و رعایت ریزه کاری های اختصاصی خود از جمله نصب دار قالی در زیر زمین برای تأمین رطوبت مناسب برای الیاف فرش به فرش بافی خود سر و صورتی داده اند.
فرش های به اصطلاح بازاری اردبیل که به سنه بافت مشهورند، فرش هایی یک پوده و با کیفیت نازلی از نظر بافت هستند. گره ها در روی شبکه تار و پود بسیار نرم کوبیده می شود. هر چند این نرم کوبیدگی باعث زود بالا آمدن فرش در روی دستگاه می شود در عوض از تراکم و دوام آن تا حد قابل توجهی کاسته می شود.

بافنده های اردبیلی به تقریب در تمام اندازه ها می بافند ولی بیشترین تمایل را به ذرع و نیم و پرده ای و کناره های معمولی نشان می دهند. فرش های آنان در زمینه های فیروزه ای، سفید نخودی، کرم سرنجی، سرمه ای و سبز روشن به بازار عرضه می شود. بافت فرش های زمینه ابریشمی در سال های اخیر در این شهر بسیار متداول شده است.

سوابق تاریخی:

بافت فرش در اردبیل سابقه طولانی دارد. در دوران صفویه بمانند بسیاری از مراکز بافندگی، قالیبافی در اردبیل نیز در اوج کمال بوده، نام اردبیل همواره به همراه نام قالی ذی قیمت اردبیل متعلق به قرن شانزدهم که فعلاً در موزه ویکتوریا- آلبرت نگهداری می شود ذکر گردیده است.
در دوران قاجاریه قالیبافی اردبیل دچار رکود فاحشی گردیده است. بافندگان اردبیلی در هنگام جنگ جهانی دوم که فرشبافی در شیروان و سایر مناطق بافندگی قفقاز در حال توقف بود با اقتباس از طرحهای بسیار موفق قفقازی و همچنین نقشهای زیبای تبریز از جمله طرح هراتی مشایخی، گلدانی، ظل السلطانی و ترنجدار شیخ صفی و نیز با متابعت از روشهای متداول بافت در آذربایجان از قبیل استفاده از گره ترکی، تار و پود پنبه ای به فرشبافی خود سر و سامان دادند.

ساختار: از نخ پنبه برای تار و پود استفاده میشود.

گره گره درشت تا نسبتاً ظریف ترکی به تعداد ۱۵۰۰ گره در هر دسی متر مربع.

پرزپشم مرغوب و براق اما کمی ضخیم بیشتر بکار می رود و بلند چیده می شود.

کیفیتنمونه های قدیمی قالیچه های عشایری کم نظیر و با دوام و با ارزش که کیفیتی بیش از متوسط دارند. بندرت یافت می شوند.

نوع بافت قالی در حوزه شهری اردبیل بصورت تمام لول و نیم لول می باشد با این حال تعدادی از عشایر که به اردبیل کوچ کرده اند بصورت تخت فرشبافی می کنند. چرا که نوع بافت حوزه عشایری اردبیل، بصورت تخت می باشد. این در حالیست که قالیهای روستایی اردبیل در گذشته بیشتر بصورت نیم لول بافته می شدند ولی امروزه با توجه به تقاضای بازار بصورت تمام لول هم تولید می شوند.

رنگ بندی : فرشهای منطقه اردبیل در زمینه های فیروزه ای، سفید، نخودی، کرم سرنجی، سرمه ای و سبز روشن به بازار عرضه می شود. همچنین رنگها در قالیهای اردبیل روشن تر و زنده ترند.

توزیع جغرافیایی : قالیبافی یکی از صنایع دستی مهم شهرستان اردبیل است که علاوه بر ارزش افزوده، از نظر اشتغال زایی نیز دارای اهمیت خاصی می باشد. مناطق قالیبافی اردبیل را می توان به سه گروه عمده تقسیم کرد.

·       حوزه شهری باف: مانند اردبیل و بخشهای تابعه

·        حوزه روستایی باف: مانند اکثر روستاهای تابعه اردبیل

·        حوزه عشایری باف: (شاهسونها)

حوزه شهری باف:

این حوزه عمدتاً شهر اردبیل را شامل می شود و اکثر بافندگان آن از مناطق دیگربدانجا کوچ کرده اند درصد بسیار بالای تولید فرش اردبیل متعلق به این حوزه است. در نقاط بسیاری از این حوزه بعضی از ارگانها و یا سازمانها فعالیت دارند. از مناطق مهم قالیبافی می توان به سلمان آباد، میر اشرف و بهشت زهرا اشاره کرد که در آنها بیشتر طرحهای شکسته و هندسی بافته می شود.
حوزه روستایی باف:

تولید فرش در اغلب روستاهای اردبیل رایج می باشد. فعالیت عمده این حوزه مربوط به فصل های کم کار کشاورزی یعنی اول پاییز تا آخر زمستان است. با گرم شدن هوا و اشتغال مردم به کار کشاورزی میزان تولید فرش کاهش می یابد. اکثر بافندگان مناطق روستایی را زنان و دختران تشکیل می دهند طرح قالیهای این حوزه بسیار ساده و هندسی می باشد.

حوزه عشایری باف:

این حوزه شامل عشایری می شود که در تابستان برای ییلاق به منطقه اردبیل می آیند. بافندگان این حوزه را نیز زنان و دختران تشکیل می دهند. فرش در این حوزه نه جهت کسب درآمد بلکه برای کاربرد خود خانوار صورت می گیرد. نه تنها مرحله بافت بلکه کلیه مراحل تولیدی فرش اعم ازپشم ریسی و رنگرزی توسط زنان انجام می پذیرد در این حوزه از دارهای کوچک افقی استفاده می شود و فرشهای بافته شده رج شمار پایینی دارند. چله کشی با نخهای پشمی صورت می گیرد و اصطلاحاً به آنها فرش تمام پشم می گویند.

فرشهای به اصطلاح بازاری اردبیل که به سنه بافت مشهورند فرشهایی یک پوده و با کیفیت نازلی از نظر بافت هستند. گره ها در روی شبکه تار و پود بسیار نرم کوبیده می شود. هر چند این نرم کوبیدگی باعث زود بالا آمدن فرش در روی دستگاه می شود ولی در عوض از تراکم و دوام آن تا حد قابل توجهی کاسته می شود.

برای اطلاعات بیشتر به سایت قالیخان مراجعه کنید.

 





:: برچسب‌ها: فرش , دستباف , قالی , قالیچه ,
:: بازدید از این مطلب : 249
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
تاریخ انتشار : یک شنبه 16 آذر 1399 | نظرات ()
مطالب مرتبط با این پست
لیست
می توانید دیدگاه خود را بنویسید


نام
آدرس ایمیل
وب سایت/بلاگ
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

آپلود عکس دلخواه: